Vajinanın dış üçte birindeki kasların cinsel birleşme veya jinekolojik muayene öncesinde ve sırasında istemsiz olarak kasılması, bacakların kapanması ve itme davranışı ile cinsel birleşmenin ya da vajinal muayenenin mümkün olmaması durumudur. Buna bedenin çeşitli bölgelerinde bazen tüm bedende kasılmalar, sıklıkla bacakların kapanması, korku, bazen titreme, terleme, bulantı gibi belirtiler eşlik edebilir.

Bu soruna sahip kadınların cinsel birleşme denemesi sırasında zihinlerinden geçen düşüncelerden bazıları şunlardır: “penis çok büyük giremez; benim cinsel organım anormal; cinsel organım çok küçük; çok canım yanar, çok kanar; orada duvar var, penis giremez” gibi.

Kızlık zarı, vajinanın girişinden birkaç santim içerde, ortasında değişik büyüklükte bir delik bulunan, soğan zarı inceliğinde bir zardır. Üzerinde burnumuzda olduğu gibi kılcal damarlar vardır.  Vajinaya kızlık zarı deliğinden daha büyük bir şey, örneğin penis girdiğinde, zar kenarlara çekilir ve üzerindeki kılcal damarlar çatlar. Bu sırada birkaç damla kan gelir ve bu sırada örneğin parmağımızın kesilmesinden çok daha az olmak üzere bir acı hissedilir.

Vajinismus sorunuyla yüzleşen kadın birçok çelişki yaşar, bir yandan yardım ister, öte yandan tedaviden korkar. Kadında zamanla hayal kırıklığı, yetersizlik duygusu ve terk edilme korkusu gelişir. Eşi ise başta istenmediğini düşünür, daha sonra zarar vermemek için pasifleşir. Çift, zaman içinde giderek tüm fiziksel yakınlıklardan kaçınmaya başlar. Başlangıçta erkekte cinsel işlev bozukluğu olmasa bile zaman içinde sertleşme bozukluğu, cinsel isteksizlik gibi sorunlar gelişebilir.

Vajinismus hastalığına sahip kadınların çoğu aslında cinsel olarak isteklidir. Ama bir cinsel yakınlaşmanın sonunda cinsel birleşme aşamasına gelineceğinden ve bundan fobik derecede korktuklarından dolayı cinsel isteklerini göstermezler. Sorun çözülmeden uzun süre sürerse çoğu zaman onlarda da cinsel isteksizlik gelişir.

Vaginismusa sahip ve tedavi başvurusunda bulunan kadınların eşlerinin sıklıkla “anlayışlı”, saygılı, kaçıngan, cinsel açıdan tecrübesiz, pasif, girişken olmayan, eşine zarar vermekten fazla derecede korkan erkekler olduğu görülmektedir.

Vajinismus, sosyal olarak baskıcı, cinselliğin daha çok ayıp, yasak, saklanması gereken bir eylem olarak kabul edildiği, sosyokültürel ve eğitim seviyesi düşük toplumlarda daha sık görülür. Gelişmiş batı toplumlarında sıklığı oldukça azalmıştır. Cinselliğin konuşulmadığı, bu nedenle bu konudaki bilgilerin yanlış yollarla ve yerlerde öğrenildiği (bu bilgilerin de çoğu zaman yanlış, abartılı ve korkutucu olduğu) aile ortamlarında yetişen kadınlarda vajinusmus sorununa daha sık rastlanır.

Vajinismus Neden Ortaya Çıkar?

Çoğu kadın için vajina kaslarının istem dışı, bilinçsizce kasılması bir sürpriz olur. Kadın cinsel istek duyduğu halde ilişki gerçekleşmez. Bu reaksiyonun temelinde değişik, yanlış ve sağlıksız cinsel mesajların bilinçaltına yerleşerek, vajina çevresindeki kasları refleks olarak kasması yatar. Bu mesajların kaynağı ağrı korkusu, hamilelik korkusu, cinsel kötü kullanım (abuse), tıbbi veya fiziksel durumlar olduğu gibi aşırı heyecan, yetersiz seks eğitimi, aşırı tutucu veya dengesiz eğitim, evdeki şiddet ortamı, aile korkusu ya da güvensizlik gibi çok çeşitli nedenler de olabilir.

Vajinismus Görülme Sıklığı

Bu konuda yapılan çalışmalarda ülkemizde yaklaşık olarak 10 kadından 3-4’ünün ilk cinsel birleşme deneyiminde bu sorunu yaşadığı, cinsel birleşmenin gerçekleşmediği ya da kısmen gerçekleştiği saptanmıştır. Ancak bunların sadece 1’i bu sorunu aşamaz ve hekim başvurusunda bulunur, diğerlerinde zaman içinde yinelenen denemelerle sorun ortadan kalkar. Gene de %10’luk bir görülme oranı ruhsal hastalıklar arasında oldukça yüksek bir orandır, yani vajinismus sık görülen bir cinsel işlev bozukluğudur.

Vajinismus tamamen ruhsal kökenli bir hastalıktır. Bu soruna sahip kadınların bedensel olarak diğer kadınlardan hiçbir farkı yoktur. Bu nedenle bu sorunun tedavisi sadece psikolojik yolla mümkündür. Herhangi bir ilaç, ameliyat vb. yollarla tedavi çabası faydasız ve gereksizdir. Doğru şekilde yapılacak cinsel terapi bu sorunun tek tedavisidir. Cinsel terapi uygun ve yetkin kişilerce yapıldığı takdirde sorunun çözülme ihtimali yüksektir.

Vajinismus en çok kimlerde görülür?

Vajinismus görülme oranı cinsellik konusuna kapalı olan toplumlarda, bilgi sahibi olan eğitimli toplumlara göre daha yüksektir. Cinsel Tıp Enstitüsü Vajinismus Bilgi Anketi’nin son verileri ülkemizde yaşayan her 10 kadından birinin vajinismus sorunu yaşadığını göstermektedir. Bilinmeyen şeyler korkuya neden olur. Cinselliğe dair eğitimin yeterli olmadığı toplumlarda olduğu gibi cinselliğe ait bilgisizlik, cinsel organların yerinin ve yapısının bilinememesi bile tek başına vajinismusa neden olabilir.

Vajinismus türleri nelerdir?

Vajinismus hastalığı kadının cinsel hayatının hangi dönemine rastladığına göre sınıflandırılır. İlk kez cinsel ilişkiye giren kadınlarda görülebildiği gibi cinsel hayatı normal iken sonradan vajinismus problemine yakalanan kadınlarda da görülebilir. Hastalık primer vajinismus ve sekonder vajinismus olmak üzere ikiye ayrılır.

Primer vajinismus

İlk cinsel ilişkisinde vajinanın kasılarak cinsel ilişkiye girememesi primer vajinismus problemi olarak tanımlanır. Bu sınıftaki kadınlar vajinaya giren herhangi bir şeye karşı da kasılma problemi yaşar. Vajinal muayene olamazlar, vajinaya fitil ya da ilaç koyamazlar. Primer vajinismus hastalığının altında yatan temel neden ilk gece korkusu olabilir. Primer vajinismus vakalarında vajinal penetrasyon hiçbir şekilde başarılamaz.

Sekonder vajinismus

Cinsel hayatı normal seyreden bir kadının ağrılı bir jinekolojik muayene, düşük, kürtaj veya zor bir doğum yapmak gibi travmalar yaşaması sonucu meydana gelen sekonder vajinismus hastalığının temelinde de korku yatar. Bu vajinismus türünde vajinal penetrasyon daha önceki zamanlarda gerçekleşebilmiştir ancak belirtilen nedenler sonrasında penetrasyonun tekrarlanması mümkün olmaz. Bu vajinismus türü aynı zamanda edinilmiş vajinismus olarak da ifade edilir.

Bazı kadınlarda menopoz sonrası dönemde de vajinismus meydana gelebilir. Yaşın ilerlemesi ile birlikte düşün östrojen seviyeleri vajen içi nemlilik ve elastikliğin kaybolmasına neden olur. Bu durum sonrasında kişiler cinsel ilişki sırasında yoğun ağrı hissederler. Bu ağrı hissi zaman içerisinde vajinismus gelişimi ile sonuçlanabilir.

Bu sınıflandırma yöntemi dışında vajinismus vakaları, durumsal ve spazmodik olarak da gruplandırılabilir. Durumsal vajinismusta hastalar herhangi bir düzeyde penetrasyona izin vermezler ancak bu kişilerin tampon kullanması mümkün olabilir. Spazmodik vajinismusta ise vajen bölgesindeki kaslar aşırı kasılma gösterirler. Bu vajinismus türü bulunan hastalarda cinsel birliktelik öncesi ön sevişme sırasında vajen bölgesi kaslarında mesane kasılmasına benzer bir spazm meydana gelir. Bu sınıflandırmaya ek olarak komplet vajinismus olarak isimlendirilen bir durum daha mevcuttur. Komplet vajinismus bu rahatsızlığın oldukça ağır bir formudur ve kişiler herhangi bir düzeyde vajinal penetrasyonu tolere edemezler.

Vajinismus belirtileri nelerdir?

Vajen bölgesi kaslarında istemsiz şekilde kasılma meydana gelmesi vajinismusun temel belirtisidir ancak durumun şiddetinin hastalar arasında değişkenlik gösterebileceği unutulmamalıdır. Bazı hastalarda penetrasyon zorlu şekilde gerçekleşebilirken bazı hastalarda ise bu durumun gerçekleştirilmesi imkansızdır.

Vajinismus yaşayan kadınların problemin oluştuğu anda bu kasılmaları kontrol etmesi oldukça güçtür. Kasılma belirtisi dışında vajinismus hastaları penetrasyondan korku ve azalmış cinsel dürtü gibi psikolojik belirtilere de sahip olabilirler.

Vajinismus belirtileri şu şekilde özetlenebilir

·        Cinsel ilişki sırasında, vajinada ilişkiyi neredeyse imkânsız kılacak derecede şiddetli kasılmalar ve spazmların görülmesi,

·        Cinsel birliktelik için istek duyulmasına rağmen kendini kapatma zorunluluğunun yoğun bir şekilde hissedilmesi,

·        Cinsel ilişkide bacaklarla vajinayı tamamen kapatma isteği gelmesi,

·        Tampon ve fitil tipi ilaçların kullanımında da aynı korkunun yaşanması,

·        Cinsel birliktelik sağlansa bile kasılmalardan dolayı kısmen gerçekleşmesi ve vajinada ağrı, acı veya yanma hissedilmesi,

·        İlişki sırasında ya da öncesinde yoğun stresten kaynaklı terleme, titreme gibi durumların görülmesi,

·        Vajinada kuruluk olması,

·        Jinekolog muayenesinden korku veya rahatsızlık duyulması,

·        Jinekolog muayenesinde, cinsel ilişkide olduğu gibi vajinada kasılmaların görülmesi gibi istem dışı durumlardan oluşur.

·         Partneri ile cinsel ilişkiden korkma ve hiç birleşmeyi (penetrasyon) dahi deneyememe

·         Ön sevişmede sorun yokken birleşme anı geldiğinde istem dışı kasılma, korku ve aşırı panik hali

·         Cinsel ilişkilerin ağrılı ve zor gerçekleşmesi (disparoni)

·   İlk bir veya birkaç zorlu cinsel ilişkiden sonra gerisinin gelmemesi, ilişkiye girememe, ilişkiyi reddetme

·         İlişki sırasında bacakları açamama, elle, ayakla iterek veya kalçayı kaydırarak eşi reddetme

·         Cinsel ilişkinin yarım olarak gerçekleşmesi (vajina içine penisin ancak bir kısmının girebilmesi)

·         Vajina içerisine ped veya tampon yerleştirememe

·         Vajina içine parmak sokamama

·         Jinekolojik muayenelerden korkma ve çekinme, masaya çıkamama

·         Vajinal ultrasona girememe, smear testi yaptıramama

·         Genital alana bakamama, dokunamama

·         Eşin genital bölgeye dokunmasına izin vermeme, eşin yanında çıplak kalamama, utanma

·         Vajina içine tedavi amaçlı fitil (ovül) türü ilaçlar sokamama

·    Farklı cinsel pozisyonlarda cinsel ilişkiye girememe, yalnızca bir veya birkaç pozisyonla ilişkiyi sınırlama

·        Genelde cinsel isteksizlik sorunu olmamasına rağmen zamanla cinsel haz eksikliği, uyarılma azlığı, vajinal kuruluk gibi belirtilere de ortaya çıkabilir.

Vajinismus Nasıl Anlaşılır?

Cinsel birliktelik sırasında vajina kasılması, vajinanın cinsel birlikteliğe izin vermemesi gibi sorunlar her zaman vajinismus belirtileri olmayabilir. Ancak, cinsel birliktelik istenmesine rağmen kaygı, korku, stres gibi sorunlar sebebiyle kadının cinsel ilişkiye girememesi durumunda vajinismus tanısı konulabilir.Cinsel ilişkide yaşanan sorunların vajinismustan kaynaklı olup olmadığını belirlemek için kişinin jinekolog muayenesine gitmesi gerekir. Muayenede cinsel birlikteliği engelleyecek fizyolojik sorunlar olup olmadığı araştırılır. Ancak bazı vajinismus hastaları, muayeneden korktuğu için genital bölgenin içinde yapılacak herhangi bir pelvik muayeneye izin vermeyebilir. Kadında fizyolojik bir işlev bozukluğu yoksa sorunun psikolojik olduğunun tespitinin ardından hastaya vajinismus tanısı konulabilir.

Vajinismus Nedenleri Nelerdir?

Vajinismus problemi yaşayan kadınların bu sorunları hakkında genellikle sessiz kalmayı tercih etmesine bağlı olarak toplumda ne kadar vaka olduğunun belirlenmesi oldukça güçtür. Tahmini olarak vajinismusun toplumun %5-17’sini etkileyen bir problem olduğu tahmin edilir.

Vajinismus nedenleri psikolojik ve yapısal olmak üzere ikiye ayrılır. Bu hastalığın neredeyse %90’lık kısmı psikolojik nedenlere bağlı olarak gelişir. İlk gece korkusu, kızlık zarı, namus kavramı, cinsellik ilişkili toplumsal yargılar gibi konular ile ilgili kadının çevreden duyduğu yalan yanlış ve abartılı bilgiler bilinçaltına yerleşir ve cinsel ilişki kurmasını engeller.

Kadının ilk cinsel ilişkisi sırasında fazla acı çekmesi, kanama yaşaması, partneri tarafından ilişkiye zorlanması, tecavüze uğraması gibi durumlar ilerleyen süreçte vajinismusa neden olur.

Kişinin cinsel istismar, taciz ya da tecavüze uğraması, aile içi ensest ilişkiye maruz kalması, ebeveynlerinin cinsel ilişkilerine şahit olma, doğum anına ya da doğum videosunu izleyerek korkma gibi travmalar da ileride cinsel ilişki kurulmasını engelleyeci etki gösterebilir.

Tüm bu faktörlere rağmen tıp dünyası vajinismusun altında yatan temel neden konusunda görüş birliğine varabilmiş değildir. Genel olarak cinsel birliktelikte korku ve endişe ile ilişkilendirilen bu rahatsızlıkta endişenin bir neden mi yoksa vajinismus gelişimi sonrası ortaya çıkan bir durum mu olduğu konusunda tartışmalar sürmektedir. Bazı kadınlarda vajinismus tüm durum ve herhangi bir nesneye karşı meydana gelir. Bazı kişilerde ise bu rahatsızlık sadece belirli durumlarda oluşur.

Kadının kendisini yetersiz, başarısız ve umutsuz hissetmesi, aşırı stres, kaygılı ve panik yapıya sahip olması da vajinismus hastalığının nedenleri arasında değerlendirilebilir. Vücudunu beğenmeyen kadınlarda ve vücut algısında sorun teşkil eden psikolojik rahatsızlıklar da cinsel ilişkiyi güçleştiren nedenlerdendir.

Vajinusmus Tedavisi

Vaginismusterapisi ortalama 8-10 seans sürer ve çift olarak sürdürülür, çünkü kadından ziyade çiftin sorunu olarak kabul edilir. Ayrıntılı cinsel öykünün alındığı, sorunun ve tedavinin ayrıntılı olarak konuşulduğu ilk seanslardan sonra psikoeğitim seansı yapılır. Bu seansta cinsel organların yapısı ve işlevleri ve sağlıklı cinselliğin işleyişi hakkında çifte ayrıntılı bilgi verilir. Ardından ev ödevleri denilen egzersizlerin planlanacağı ve değerlendirileceği seanslara geçilir. Vajinismusun cinsel terapisinin esası, fobi tedavisinde olduğu gibi, aşamalı olarak korkulan duruma, nesneye maruz bırakma ve bunun yarattığı kaygıyı ortadan kaldırmaktır. Bunun için seanslar arasında yapılmak üzere ev ödevleri (parmak egzersizleri gibi) planlı ve aşamalı şekilde tasarlanır. Her seansta önceki haftanın ödevleri gözden geçirilir, değerlendirilir ve sonraki haftanın egzersizleri planlanır.

Vaginismus tedavisinin cinsel işlev bozukluğu konusunda eğitim almış olan psikiyatristler ve psikologlar tarafından yapılması daha uygundur. Buna karşın ne yazık ki ülkemizde vajinismusu tedavi etmek için oldukça yanlış yöntemlerin kullanıldığı ya da tavsiye edildiği görülmektedir; sarhoş haldeyken ya da sakinleştirici ilaç/uyku ilacı aldıktan sonra cinsel ilişkiye girmeyi önermek, hipnoz altında vajinaya aparat sokmak, bir iki seansta sorunu çözmeyi vaad etmek, vajinaya anestezik (ağrı duymayı engelleyici) pomad sürmeyi önermek,  kızlık zarını ameliyatla ortadan kaldırmak ve daha bir çok uygun olmayan hatta kadına zarar veren yöntemler. Bu nedenle bu soruna sahip çiftlerin cinsel terapi konusunda yeterli eğitim almış psikologlara başvurmaları önemlidir.

Psikoterapi: Gevşeme, öğrenilmesi gereken bir beceridir. Gevşemeyi bilmeyen birine bunu söylemekle sonuç alınamaz. Bu nedenle psikoterapi tek başına etkin tedavi metodu değildir. Gevşemeyi bilmeyen birinde başaramama korkusu ankisiyeteye neden olur. Dolayısıyla kalp atışları artar, kaslar gerilir, soluma yüzeyselledir ve tansiyonun yükselmesine neden olur. Vajinismus, pelvik tabanı kaslarının istem dışı kasılması sonucu oluştuğu için tedavide bu kasların gevşemesine yönelik olmalıdır.

Vajinusmus Geçer mi?

Vajinismus tedavisinde, kişiye özel belirlenmiş vajinismus tedavi yöntemleri uygulandığı takdirde hastanın tedaviye cevap verme oranı oldukça yüksektir. Cinsel terapi merkezlerinde ve jinekolog muayenelerinde, uzmanlardan alınan yardımla uygulanan tedaviler sonucunda vajinismus hastalığında tam anlamıyla düzelme görülür. Bu düzelme sonucunda kişi cinsel ilişkide kaygı yaşamaz, vajinadaki kaslarda gevşeme oluşur ve cinsel ilişki ağrısız bir şekilde gerçekleşir.


Vajinusmus Tanı-Tedavi Üzerine Videolar








KAYNAKLAR

https://www.medicana.com.tr/haber-detay/3050/vajinismus-nasil-bir-hastaliktir-neden-olur-vajinismusun-tedavisi-nasildir-tedavi-yontemleri-nelerdir

https://www.eserdag.com/tr/vajinusmus

https://optimedhastanesi.com/vajinusmus-nedir/

https://www.gulsumsoyturk.com/vajinismus-sss/

https://www.medicalpark.com.tr/vajinismus-nedir/hg-1845

https://www.vajinismus.com.tr/vajinismus-nedir

https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/vajinismus-nedir-tedavi-yontemleri-nelerdir

https://www.vajinismusmerkezi.com/vajinismus-belirtileri