Konversiyon Bozukluğu Nedir?

Konversiyon bozukluğu, kişinin psikolojik olarak yaşadığı stresini fizyolojik olarak dışa vurması olarak tanımlanır. Konversiyon bozukluğunun işaret ve belirtilerinin altında herhangi bir fiziksel sebep olmamakla birlikte bu tip yakınmalar kişi tarafından kontrol edilemez.

Konversiyon bozukluğunu stres yaratan bir olay tetikleyebilir. Örneğin, attan düştükten sonra hiçbir şekilde incinmesi veya yaralanması olmayan bir kimsenin bacağı felç olabilir. Bu örnekte attan düşmenin felce neden olduğunu söyleyemeyiz çünkü fiziksel bir bulgu yoktur. O halde kişi neden fiziksel bir durum yaşamaktadır?

Konversiyon bozukluğunun belirtileri kişilerin yürüme, yutkunma, görme ve duyma gibi hareket ve hislerinde bozulmalar olarak da kendini gösterir. Konversiyon bozukluğunun semptomları çok ciddi görünmesine rağmen tedavi edilmeye başlamasından birkaç hafta sonrasına kadar iyileşme gösterir.

Konversiyon bozukluk, hastanelerin acil bölümlerinin sürekli ziyaret edilmesinin sebeplerinden biridir. Yapılan bir araştırmaya göre acil servislere yapılan ziyaretlerin %25-72’ sinin fiziksel semptomların altında yatan psikolojik rahatsızlıklar olduğu gözlenmiştir. Ayrıca, konversiyon bozukluk kişiye maddi açıdan çok fazla yük yaratmakla kalmayıp, toplumsal ve ekonomik sıkıntılara da yol açmaktadır. Türkiye’ de bu tarzda bir araştırmaya rastlanmamıştır ancak ABD’ de yetişkin toplumun %80’ inin fiziksel semptomlarından dolayı iş yerinde devamsızlık yaptıkları saptanmıştır. Aslında bu durum pek çok psikolojik sorun için geçerlidir. Ancak konversiyon bozukluğunda fiziksel etkilenme büyük boyutta olduğu için kişinin iş yaşamının etkilenmesi daha üst seviyede olmaktadır.

Konversiyon Bozukluğunun Belirtileri nelerdir?

- Koordinasyon ve denge bozukluğu

- Kol ve bacaklarda felç

- Yutkunmada zorluk

- Konuşmada zorluk çekme

- Bulanık görüş, çift görme veya körlük

- Sağırlık

- Kasılmalar

- Dokunma duyusunda hissizlik

- Halüsinasyonlar

- Yürümede zorluk

- Acı hissinin kaybı

- Tuvalete çıkmada gecikme

Konversiyon Bozukluğunun Nedenleri

Konversiyon bozukluğunun asıl nedeninin kişinin bilinçaltında yatan yaşam stresi ile boğuşması, duygusal çatışmaları, diğer zihinsel bozukluklar ve depresyon olduğu düşünülmektedir.

Geçmiş Travmatik Yaşantılar

Son zamanlardaki klinik uygulamalar, gözlemler ve psikoterapi çalışmalarından elde edilen veriler ışığında bakıldığında bu bozukluğun nedeni olarak daha belirgin bir tablo ortaya çıkmaktadır. Yakın ya da uzak geçmişte yaşadığımız travmatik olayların duygusal etkilerini beynimiz yeterince işleyemediği zaman, bu etkilerin kendisini gösterme şekillerinden biri fiziksel semptom gelişmesidir.

Artık klinik gözlemler geçmiş travmatik yaşantıların psikolojik sorun gelişmesinde ne kadar belirleyici olduğunu göstermektedir. Travmatik olay ya da durumların yol açtığı birikmiş stresin baş aktör olduğu görülmektedir. Nitekim, hastayı bu şekilde değerlendirip araştırmanızı bu bakış açısıyla yaptığınızda, karşınıza travmatik yaşantılar mutlaka çıkmakta ve bunlar üzerinde uygun psikoterapi çalışması yapıldığında semptomun ortadan kalktığını ve bir daha kendini göstermediğini görürsünüz.

Pek çok diğer psikolojik hastalıkta olduğu gibi bu sorunda da özellikle sorunun sürmesine katkıda bulunan bazı etkenler vardır. Bunlar birincil ve ikincil kazanç dediğimiz unsurlardır.

Birincil ve İkincil Kazançlar

Birincil kazanç kişinin psikolojik rahatsızlığının sıkıntı ve kaygısından kurtulmasıdır. Yani kişinin beyni temelde yaşadığı psikolojik sorunun verdiği acıyla yüzleşemediği için başka bir sorun ortaya çıkarmaktadır. Bu durum beynin bastırma mekanizması ile ilgilidir. Eğer bu mekanizma olmasa geçmişte yaşadığımız travmatik olayların duygusal etkilerini olduğu gibi her an yaşardık. Bu söz konusu olamaz çünkü bu şekilde yaşantıyı sürdürmek imkansızdır. Bu nedenle beynimiz olumsuz etkilenmeler sonucu oluşan olumsuz duygu birikimlerini bastırır. İşte bu birincil kazançtır. Bu birikmelerin beyinde limbik sistemde olduğu son araştırmalarda kendini göstermektedir. Ancak bastırılan olumsuz duygular orta beynimizdeki limbik sistemde uslu bir şekilde durmazlar ve bize dolaylı bir şekilde çeşitli sıkıntılar yaşatırlar. Bu sıkıntılardan biri de kişide konversiyon bozukluğu sorununun gelişimidir.

Bilinç Dışı Bir Süreç

İkincil kazanç ise, kişinin fiziksel semptomlarını kullanarak ve hastalığını bahane ederek günlük sorumluluklardan kaçmasını kolaylaştırmasıdır. Bu durum bilinç dışı bir süreçtir. Kimse sorumluluklarından kaçmak için bilinçli olarak konversyon bozukluğu geliştiremez. Konversiyon bozukluğu olan kişinin çevresindeki insanlar, aile bireyleri ya da iş yerindeki insanlar, böyle bir rahatsızlık olduğunu bilmedikleri için, kişinin yaşadığı konversif durumları sorumluluklardan kaçmak için bilerek yaptığını düşünebilmektedir.

Konversiyon bozukluğu gelişimine en çok katkıda bulunan travmatik yaşantıların kişinin geçmişte yaşadığı fiziksel, duygusal ve cinsel istismar olduğu gözlemlerimiz arasındadır.

Konversiyon Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?

Kişiye konversiyon bozukluğu tanısı konulabilmesi için, bedensel yakınmasına eşlik eden fiziksel bir sorunu bulunmamalıdır. Yani bayılma, kol veya bacaklarda uyuşma veya hissizlik-güçsüzlük, ses kısılması, görememe gibi bedensel şikayetlerin, fiziksel bir nedene bağlı olmaksızın ortaya çıkmış olması gerekir. Bu nedenle, öncelikle fiziksel nedenlerin kapsamlı bir şekilde araştırılması gerekir. Konversiyon bozukluğu olan kişiler, öykü aktarırken genellikle ortaya çıkan bedensel sorunları önemsizmiş gibi anlatırlar. Bu duruma güzel aldırmazlık (la belle indifférence) denir.

Konversiyon Bozukluğu Klinik Belirtiler


Bir, iki ya da dört ekstremiteyi de tutan felçler en sık görülen klinik tablolardan biridir. Yutma güçlüğü, garip hareketler, olağan dışı yürüyüş biçimleri, kaba ritmik titremeler ve tikler şeklinde klinik görünüm veren olgular da olabilir.

Konversiyon bozukluğunda bütün duyu organlarını ilgilendiren kayıplar ortaya çıkabilir. İşitme kaybı, körlük, el ve ayaklarda eldiven ya da çorap tarzında his kayıpları gibi.

Epilepsiye benzer bayılmalar da konversiyon bozukluğunun bir diğer klinik şeklidir.

Konversiyon Bozukluğu Ayırıcı Tanı

Konversiyon bozukluğu tanısındaki en önemli sorun nörolojik ya da diğer tıbbi nedenlerin dışlanmasıdır. Hastanın öyküsünün incelenmesi, nörolojik ve genel fizik muayene ve uygun laboratuar tetkiklerin yapılması yoluyla gerçekleştirilir.

Konversiyon Bozukluğu Seyri

Konversiyon bozukluğu hemen her yaşta görülebilir. En sık ergenlerde ve genç erişkinlerde görülür. Kırsal kesimde yaşayanlarda ya da kırsal kesimden göç edenlerde, eğitim düzeyi, sosyoekonomik durumu düşük olan bireylerde daha sık görülür.

Seyrin iyi olacağının göstergeleri şöyle sıralanabilir;

1. Hastalığın birden başlaması,

2. Başladığı sırada kolaylıkla belirlenebilir bir stres kaynağının olması,

3. Hastalık öncesi uyumun iyi olması,

4. Hastalığın başlaması ile tedaviye başvuru arasında geçen sürenin az olması,

5. Kişinin entelektüel düzeyinin iyi olması,

6. Konversiyona ek olarak başka bir psikiyatrik ya da tıbbi bozukluğun bulunmaması.

Konversiyon bozukluğu belirtileri ne kadar uzun sürerse seyir o denli kötü olacaktır. Körlük, ses çıkaramama ve felç gibi belirtiler kısa sürede düzelebilir. Bayılmalar ve titreme gibi belirtilerin tedavisi daha uzun sürebilir.

Konversiyon Bozukluğu Tedavisi

Konversiyon bozukluğunun tek tedavisi psikoterapidir. İlaçların tedavide yeri yoktur, ancak bu duruma ikincil olarak gelişen depresif bozukluk, kaygı bozukluğu gibi ek sorunlar varsa ilaç tedavisi kullanılabilir. Onun dışında hastalık, psikodinamik yönelimli psikoterapi ve destekleyici psikoterapinin ağırlıkta olduğu psikoterapi yöntemleriyle ortadan kaldırılabilir. Stres faktörüne bağlı olarak gerekli durumlarda çift ya da aile terapilerini de kullanmak gerekebilir.

Konversiyon Bozukluğu Olgu Örneği

22 yaşında, bekar, ilkokul mezunu, erkek hasta. Bir yıldır ailesinden uzak bir şehirde çalışıyor, zaman zaman ailesini ziyaret ediyor. Maddi zorluklar nedeniyle ailesine para yollamak zorunda olduğunu ifade ediyor. Yakınlarda kız kardeşinin evden kaçtığını belirten bir mektup aldıktan sonra bayılıp yere düştüğünü, neler olduğunu hatırlamadığı, kendine geldikten sonra sağ elinin tutmadığını belirtiyor. Filimler çekildiğini, nörolojik yönden tetkikler yapıldığını ve bir şeyinin olmadığı gerekçesi ile işine gönderildiğini söylüyor. Bir şeyi olmadığı belirtilmesine karşın çalışamadığı için patronu tarafından bir hafta izin verildiği anlaşılıyor. Patronunun izin vermesine karşın, numara yaptığını ima eder davranışlarda bulunmasına üzüldüğünü belirtiyor.


KAYNAKLAR

http://www.adnancansever.com/?pnum=33&pt=KONVERS%C4%B0YON%20BOZUKLU%C4%9EU

https://www.adnancoban.com.tr/konversiyon-bozuklugu

http://www.bilted.com/bilgi/bilgi-bankasi-7

http://www.ozanpazvantoglu.com/ruhsal-bozukluklar/konversiyon-bozuklugu