KUMAR BAĞIMLILIĞI

 

Kumar Bağımlılığı

Kumar bağımlılığı, psikolojik sıkıntıya yol açan ve günlük işlevselliği etkileyen olumsuz sonuçlarına bakılmaksızın uyumsuz ve sürekli tekrar eden kumar davranışı ile karakterize bir bozukluktur (Mallorquí-Bagué ve ark., 2018).Kumar bağımlılığı, toplum sağlığı problemidir ve gittikçe büyüyen kumara ulaşımın artmasıyla toplumda görülme sıklığı da artmaktadır (Goudriaan ve ark., 2004; Ladouceur ve ark., 1999). Kumar bağımlılığı DSM-4’te “Patolojik Kumar Oynama” tanımıyla dürtü kontrol bozuklukları altında değerlendirilmiştir (Amerikan Psikiyatri Birliği, 1994); ancak kumar bağımlısı, madde bağımlılığında da olduğu gibi olumsuz sonuçlara rağmen kendine zarar veren davranışı kontrol edemez (Goudrian ve ark., 2004). Bununla birlikte kumar oynama dürtüsüne karşı koyamama, kumar oynayamadığında huzursuzluk hissi ve aynı heyecanı yaratmak için giderek daha fazla kumar oynama gibi belirtiler gösterir ve bu durum madde bağımlılığında da olan tolerans ve geri çekilme belirtilerine çok benzerdir (Goudrian ve ark., 2004). Alanyazınla paralel olarak patolojik kumar oynama DSM-5’te bağımlılıklar kategorisine alınmış ve “Madde ile İlişkili ve Bağımlılık Bozuklukları” kategorisinde “Madde ile ilişkili olmayan bozukluk” başlığı altına alınmıştır (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2013).

Kumar Bağımlılığı Nasıl Oluşur?

Kumar bağımlılığı, genellikle ilk başta bir heves ile başlamaktadır. Fakat bu heves zamanla yerini daha çok kazanma hırsına bırakmakta ve kişiyi kumar oynamaya bağımlı hale getirmektedir.

Aşağıdakilerden beşinin (ya da daha fazlasının)bulunması ile sürekli ve yineleyen uygunsuz kumar oynama davranışı kumar bağımlılığı rahatsızlığı tanısına yatkın olunduğunu göstermektedir. Fakat tanıyı koymak için kişiyle ilgili uzmanların görüşmesi gerekmektedir.

·    Kumar oynama üzerine aşırı kafa yorma (geçmişteki kumar tecrübelerini yeniden yaşamak, bir sonraki oyunu tasarlamak ya da engellemeye çalışmak)

·         İstediği heyecanı tatmin için giderek artan miktarlarda para ile kumar oynama ihtiyacı duymak.

·         Başarısızlıkla sonuçlanan; kumar oynamayı azaltma, kontrol altına alma ya da bırakma girişimleri.

·         Kumar oynamayı azaltma ya da bırakma girişimleri sırasında huzursuz ya da irritabl olma

·         Sorunlardan kaçmak ya da mutsuz ve keyifsiz  bir duygu durumdan, çaresizlik, suçluluk, kaygı veya depresyondan kurtulmak için kumar oynamak

·       Parayla kumar oynayıp kaybetmesinin ardından başka bir gün kaybettiklerini yerine koymak için geri gelmek (kaybettiklerini kovalamak).

·         Oynadığı kumar miktarı hakkında aile üyelerine, terapistine ya da başkalarına yalan söylemek.

·         Kumar bağımlılığı olan kişiler kumar oynamak için para sağlamak üzere sahtekarlık, dolandırıcılık, hırsızlık gibi yasadışı eylemlerde bulunmak.

·         Kumar bağımlılığı olan kişiler kumar yüzünden önemli bir ilişkisini, işini, eğitimi ya da mesleği ile ilgili fırsatları tehlikeye atmak ya da kaybetmek.

·         Kumar nedeniyle içine düştüğü maddi sorunlardan kurtulmak için başkalarına güvenmek.

Bir maddenin veya davranışın bağımlılık yapma özelliği o maddenin kişide ne kadar hızlı ve yüksek oranda dopamin salgılattığı ile ilişkilidir. Bu anlamda son yıllarda internet aracılığı ile oynanan bahislerin yaygınlığı artmaktadır. Yapılan bahisin 1-2 dakika içinde sonucunun alınması daha hızlı ve fazla hazza yol açmaktadır. Bu nedenle özellikle üniversite gençleri ve yüksek eğitimli kişiler bu alanda yalancı bir kendine güvene de kapılarak bu davranışa eğilim gösterirler. Özellikle her an her yerde bu sitelere ulaşımı sağlayan akıllı telefon gibi araçlar bu davranışın pekiştirilmesini ve bağımlılığa dek uzanmasına yol açmaktadır.

Kumar Bağımlılığının Riskleri Nelerdir?

Kumarbazlar kaybettiklerini bir seferde geri almayı umarlar. Bu gerçekleşmeyince davranışlarını ve kayıplarını yalanlarla örtmeye çalışırlar.

Kumar oynamak için gereken parayı sağlamak üzere, sahtekârlık, dolandırıcılık, hırsızlık, zimmetine para geçirme gibi yasa dışı eylemlerde bulunur.

Kumar oynama yüzünden önemli bir ilişkisini işini ya da eğitimi ile ya da mesleğinde başarı kazanması ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atar ya da kaybeder.

Kumarbaz sinirli ve sır saklar hale gelince ilişkileri bozulur. kayıplarını telafi edemeyeceğini fark ederler. Sonuçta depresyon, intihar düşünceleri ve girişimleri olur. Bu aşamada ilişki problemleri ya da patolojik kumarbazlarda alkol ve madde bağımlılığı sıktır.

·   Kumar oynama üzerine aşırı kafa yorma (örn. Geçmişteki kumar oynama yaşantılarını yeniden yaşamak, bir sonraki oyunu engellemek ya da tasarlamak ya da kumar oynamak üzere para sağlamanın yollarını düşünmek)

·         İstediği heyecanı duymak için giderek artan miktarlarda para oynama gereksinimi duyar.

·      Bir çok kez başarısızlıkla sonuçlanan, kumar oynamayı kontrol altına alma, azaltma ya da bırakma çabası olmuştur.

·         Kumar oynamayı azaltma ya da bırakma girişimlerinde bulunurken huzursuz ya da irritabldır.

·     Sorunlarından kaçmak için ya da disforik bir duygu durumdan  örn. çaresizlik, suçluluk, anksiyete, depresyon duyguları) kurtulmak için kumar oynar.

·    Parayla kumar oynayıp kaybetmesinin ardından bir başka gün kaybettiklerini yerine koymak için çoğu kez geri gelir (kişinin kaybettiklerini kovalaması)

·         Ne denli kumar oynadığını saklamak için aile üyelerine, terapistine ya da başkalarına yalan söyler.

·       Kumar oynamak için gereken parayı sağlamak üzere, sahtekarlık, dolandırıcılık, hırsızlık, zimmetine para geçirme gibi yasa dışı eylemlerde bulunur.

·   Kumar oynama yüzünden önemli bir ilişkisini işini ya da eğitimi ile ya da mesleğinde başarı kazanması ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atar ya da kaybeder.

·    Kumar oynama nedeniyle içine düştüğü korkunç parasal durumdan kurtulmak için para sağlamak üzere başkalarına güvenir.

·      Kumarbazlar kaybettiklerini bir seferde geri almayı umarlar. Bu gerçekleşmeyince davranışlarını ve kayıplarını yalanlarla örtmeye çalışırlar. Kumarbaz sinirli ve sır saklar hale gelince ilişkileri bozulur. Kanun dışı yollara başvururlar, sahte çekler yazarlar, tasarruflarını tüketirler ve borçlanırlar. Sonuçta depresyon, intihar düşünceleri ve girişimleri olur. Hasta kayıplarını telafi edemeyeceğini fark eder. Ancak heyecan ve uyarılma için kumarı sürdürür. Hastalar genelde son aşamada ilişki problemleri ya da yasal sorunlar nedeniyle tedavi arayışına girerler.

Kumar Bağımlılığı DSM’5 e Göre Tanı Kriterleri

A. On iki aylık bir süre içinde, aşağıdakilerden en az dördü (ya da daha çoğu) ile kendini gösteren, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da işlevsellikte düşmeye yol açan, sürekli ve yineleyici, sorunlu bir kumar oynama davranışı:

İstediği coşkuyu sağlayabilmek için giderek daha çok parayla kumar oynamaya gereksinir.

Kumar oynamayı bırakma ya da durdurma girişimleri sırasında huzursuz ya da kolay kızan biri olur.

Kumar oynamayı denetim altına almak, bırakmak ya da durdurmak için, yineleyen, sonuç vermeyen çabaları olmuştur.

Sık sık kumar oynama üzerinde düşünüp durur (örn. geçmişteki kumar oynama yaşantılarını yeniden yaşamayı sürekli düşünüp durma, bir sonraki girişimini engellemek ya da tasarlamak, kumar oynamak için para bulma yollarını düşünme).

Sıklıkla, sıkıntı duyarken kumar oynama (örn. çaresiz, suçlu, bunalmış, çökkün).

Parayla kumar oynayıp yitirdikten sonra, çoğu kez, eşitlenmek için bir başka gün geri gelir (yitirdiklerinin ardından koşar).

Ne denli kumar oynadığını gizlemek için yalan söyler.

Kumar oynaması yüzünden önemli bir ilişkisini, işini, eğitim ya da iş olanağını tehlikeye atmış ya da yitirmiştir.

Kumar oynadığı için düştüğü umutsuz parasal durumlardan kurtulmak için başkalarının parasal kaynak sağlamasına bel bağlar.

B. Kumar oynama davranışı bir mani dönemi ile daha iyi açıklanamaz.

Dönemsel: Kumar oynama belirti ölçütlerinin karşılandığı birden çok dönem arasında belirtilerin yatıştığı birkaç aylık dönemlerin olması.

Sürekli: Yıllardır belirti ölçütlerini karşılayan, sürekli belirtiler yaşama.

Erken yatışma evresinde: Daha önce kumar oynama bozukluğu için belirti ölçütleri tam karşılandıktan sonra, kumar oynama bozukluğunun hiçbir belirti ölçütü, 12 aydan daha kısa süreli olmak üzere, en az üç aydır karşılanmamaktadır.

Sürekli yatışma ile giden: Daha önce kumar oynama bozukluğu için belirti ölçütleri tam karşılandıktan sonra, kumar oynama bozukluğunun hiçbir belirti ölçütü, 12 ay ya da daha uzun bir süredir, hiçbir zaman karşılanmamıştır.

Ağır olmayan: Dört-beş belirtinin olması.

Orta derecede: Altı-yedi belirtinin olması.

Ağır: Sekiz-dokuz belirtinin olması.

Kumar bağımlılığının nedenlerine ilişkin az sayıda çalışma bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda genetik yatkın ve anormal nörotransmiter bağımlılığın nedenleri arasında gösterilmiştir (Ibáñez ve ark., 2003). Ödüle ve kayıba duyarlı bölge olan limbik sisteminin fazla uyarılması ve bağımlılıkta yoksunluk ve aşermede rol oynayan dopamin nörotransmiterinin düzensizliği kumar bağımlılığı ile ilişkili bulunmuştur (Blum ve ark., 2000; Ebert ve ark., 2002).

Kumar bağımlılığının epidemiyolojisi ile ilgili hem ülkemizde hem yurtdışında yapılan yapılan çalışmalar mevcuttur. Derevensky ve arkadaşları (2003) patolojik kumar oynama yaygınlığının, genel yetişkin nüfusa göre gençlerde %4-8 gibi bir oranla daha yüksek olduğunu belirtmişlerdir. Patolojik kumar oynama erkeklerde erken ergenlikte ve kadınlarda ileri yaşlarda başlamaktadır ve bu gelişmelerin sonucunda hem kumara yatırılan para miktarında hem de kumar sorunu olan kişilerin sayısında belirgin bir artış izlenmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Kanada’da yapılan çalışmada kumar bağımlılığının yaşam boyu görülme sıklığı %1.6 olarak bulunmuştur (Shaffer ve ark., 1999).

Kumar bağımlılığında görülen eş bozukluklar ile ilgili birçok çalışma mevcuttur. Yapılan bir çalışmada alkol veya madde bağımlılığı ile kumar bağımlılığı arasında yüksek komorbidite bulunmuştur (Slutske ve ark., 2000). Petry’nin (2001) yaptığı çalışmada ise madde veya alkol kullanan kişilerdeki patolojik kumar oynama yaygınlığını %13-33 arasında olduğunu bildirmiştir. Patolojik kumar oynayanların %50 sinde psikoaktif madde kullanım öyküsü saptanmıştır. Başka bir çalışmada ise patolojik kumar oynayanların %19- 39’unda alkol ve madde kötüye kullanımı olduğu, %47’sinin hayatlarının herhangi bir döneminde madde kötüye kullandıkları belirtilmiştir. Patolojik kumar oynayan kişilerin %24’ünün esrar, %4’ünün alkol, %11.5’inin kokain, %4.8’inin esrar kullandığı bulunmuştur. Ayrıca cinsiyete göre bakıldığında erkeklerde (%11.9) patolojik kumar oynama davranışının kadınlara (%7.5) oranla daha fazla olduğu görülmüştür. 372 madde kullanıcısıyla yapılan başka bir çalışmada erkek madde kullanıcılarından %14’ünde kadınlardan %10’unun patolojik kumar oynadığı saptanmıştır (Ögel, 2010). Patolojik kumar bağımlılığının çeşitli ruhsal ve sosyal sorunlara yol açtığı görülmektedir. Bunlar arasında mali ve ailevi sorunlar sıklıkla görülmekte ve eş zamanlı görülen psikiyatrik belirtileri ve intihar girişimi riskini arttırmaktadır (Geniş ve Aksu, 2020). Petry ve Kiluk (2002) yaptığı çalışmada kumar bağımlılığını intihar girişimleri ve düşünceleri ile ilişkili bulmuştur (Petry ve Kiluk, 2002)

Kumarın Bapımlılığının Zararları

Kişiye Zararları;

1. Psikolojik sorunlara yol açar.
2. Diğer bağımlılıklara kolayca bulaşma ihtimali kuvvetlenir (Alkol, sigara gibi).
3. Kazanma hırsıyla bencil ve menfaatçi bir hale gelen birey kendine ve çevreye zarar vermekten kaçınmaz.
4. Kumar tutkusu yüzünden ailesine ve çevresine karşı sorumluluklarını yerine getirmez.
5. Fizikî zararlarla neticelenebilecek karmaşık bir ilişkiler ağına dahil olur (Bu tür sektörlerin kimlerin elinde olduğu bilinmemekte ve kişi kazananın olmadığı bir dünyanın içine itilmektedir).
6. Maddi kayıp ile birlikte kişi; kendisine, ailesine ve topluma karşı zararlı hale gelir.

Aileye Zararları;

1. Ailedeki güven ortamı kaybolur.
2. Ailede maddi kayba yol açar ve bu kayıplar yüzünden psikolojik, ailevî ve toplumsal sorunlar ortaya çıkar (boşanma, aile içi şiddet gibi).
3. Kumarın finansmanı için girişilen ilişkiler aile düzenine ve bireylerine yansır.

Topluma Zararları;

1. Haksız kazanç meşru hale gelir; kolay kazanç yeni nesillerin ideali haline gelir.
2. İllegal yapı ve organizasyonlar bu yollarla güç ve servet kazanır.
3. Çalışma, alın teri, hak ve hukuk gibi toplumun temeli olan anlayışlar itibardan düşer.
4. Toplumsal ahlâk yara alır.
5. Menfaat ve kazanma hırsı bütün toplumsal ilişkilere yansır.
6. Toplumdaki huzur ve güven zedelen

Kumar Oynama Düşüncesi ile Başa Çıkmak İçin

1.) Kumar oynanan yerlerden ve internette kumar oynatılan sitelerden uzak durmalıdır.

2.) Kumar oynama düşüncesini oluşturan şeylerden uzaklaşmalıdır (at yarışı programları, casino reklamları, piyango biletleri vs.).

3.) Kumarla ilgisi olan kişilerden uzak durmalıdır.

4.) Kumar üzerine yapılan tartışmalara girmekten kaçınmalıdır.

5.) Günlük ihtiyacı karşılayabilecek kadar para bulundurmalı, gereği dışında kredi kartları ve ATM kartlarını kullanmamalıdır.

6.) Yaşam tarzının değiştirilmesi, olumsuz alışkanlıkların yerine olumlu davranışların konulması gerekmektedir.

7.) Gerek kumar oynayan kimse gerekse ailesinden birisinin kumar oynadığını bilen birisi bağımlılık tedavisine başvurmaktan ve bu yolla kumarla mücadele etmekten kaçınmamalıdır.

8.) Destek almak için güvenilen bir aile dostundan veya arkadaştan yardım istenmelidir.

9.) Başka şeylerle meşgul olmak önemlidir. Dikkati başka aktivitelere çevirmek (evde iş yapmak, spora gitmek gibi) faydalı olacaktır.

Kumar Bağımlılığı Tedavisi

Kumar bağımlılığı ile mücadelede psikofarmakoloji ve/veya psikoterapi sıklıkla kullanılmaktadır (Geniş ve Aksu, 2020; Güriz ve ark., 2012). Adsız Alkoliklerin 12 aşamalı modeline dayanılarak oluşturulan Adsız kumarbazlar (AK) kendi kendine yardım grubu deneyimli grup üyelerinin yer aldığı bir destek grubudur (Geniş ve Aksu, 2020). Bu gruplara katılan bireyler kumar oynama üzerindeki kontrolsüzlüğün kabul edilmesi, hataların incelenmesi ve düzeltilmesi, sağlıklı sosyal ilişkilerin nasıl kurulması gerektiği gibi konuları deneyimli grup üyeleri eşliğinde ele alır (Geniş ve Aksu, 2020).

Bilişsel davranışçı terapi kumar bağımlılığında sıklıkla başvurulan bir yöntemdir (Geniş ve Aksu, 2020; Güriz ve ark., 2012). Yapılan çalışmalar bilişsel davranışçı terapinin kumar bağımlılığına bağlı mali kayıplar ve kumar oynama sıklığı ve belirti şiddetini azalttığını göstermiştir yöntemdir (Geniş ve Aksu, 2020). Bilişsel davranışçı terapi ile kumar öncesi ve sonrası oluşan duygular, bilişsel hatalar gibi bilişsel öğeler ve tetikleyicileri saptama ve bunlarla başa çıkma becerilerinin düzenlenmesi gibi davranışsal öğeler çalışılmaktadır (Geniş ve Aksu, 2020).

 Kumar Bağımlısı Kişilerin Yaşadıkları ile İlgili Videolar

Bahiste "350 BİN ₺" Kaybetmiş Birinin İtirafları

20 Yıllık Kumar Bağımlısı Olan Kişinin İtirafları

Kumarda 2 Milyon Kaybetmiş Kişinin İtirafları

Kumarda 100 TL’yi 100 Bin TL Yapıp, Kumarda 1 Milyon Kaybeden Kişinin İtirafları

Kumarda 7 Yılda Toplam 1 Milyon TL Kaybeden Kişinin İtirafları

KAYNAKLAR

Amerikan Psikiyatri Birliği (1994). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Dördüncü Baskı (DSM-IV)(Çev. Köroğlu, E.) Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 1995.

Amerikan Psikiyatri Birliği (2013). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-V) (Çev. Köroğlu, E.) Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2013.

Blum, K., Braverman, E. R., Holder, J. M., Lubar, J. F., Monastra, V. J., Miller, D., Lubar, J.O, Chen, T.J.H. ve Comings, D. E. (2000). The reward deficiency syndrome: a biogenetic model for the diagnosis and treatment of impulsive, addictive and compulsive behaviors. Journal of Psychoactive Drugs, 32(sup1), 1-112. https://doi.org/10.1080/02791072.2000.10736099

Derevensky, J. L., Gupta, R. ve Winters, K. (2003). Prevalence rates of youth gambling problems: Are the current rates in flated. Journal of Gambling Studies, 19(4), 405-425. https://doi.org/10.1023/a:1026379910094

Ebert, D., Klein, T., Lohrmann, C., van Elst, L. T., Hesslinger, B. ve Juengling, F. D. (2002). Different striatal dopamine D2 receptor occupancy in alcohol dependent patients with or without physical withdrawal symptoms–a study using IBZM-SPECT. Journal of Neural Transmission, 109(9), 1215-1219. https://doi.org/10.1007/s00702-002-0749-9

Geniş, B. ve Aksu, H. (2020). İntihar girişimi ile acil servise başvuran kumar bağımlılığı olgusu. Bağımlılık Dergisi, 21(1), 92-98.

Goudriaan, A. E., Oosterlaan, J., de Beurs, E. ve Van den Brink, W. (2004). Pathological gambling: a comprehensive review of biobehavioral findings. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 28(2), 121-141. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2004.03.001

Güriz, S. O., Ekinci, A. ve Türkçapar, M. H. (2012). Bir patolojik kumar hastasının bilişsel davranışçı terapisi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1(2), 105-112.

Ibáñez, A., Blanco, C., de Castro, I. P., Fernandez-Piqueras, J. ve Sáiz-Ruiz, J. (2003). Genetics of pathological gambling. Journal of Gambling Studies, 19(1), 11-22. https://doi.org/10.1023/A:1021271029163

Ladouceur, R., Jacques, C., Ferland, F. ve Giroux, I. (1999). Prevalence of problem gambling: A replication study 7 years later. The Canadian Journal of Psychiatry, 44(8), 802-804. https://doi.org/10.1177/070674379904400807

Mallorquí-Bagué, N., Mena-Moreno, T., Granero, R., Vintró-Alcaraz, C., Sánchez-González, J., Fernández-Aranda, F. ve Jiménez-Murcia, S. (2018). Suicidal ideation and history of suicide attempts in treatment-seeking patients with gambling disorder: The role of emotion dysregulation and high trait impulsivity. Journal of Behavioral Addictions,7(4), 1112–1121. https://doi.org/10.1556/2006.7.2018.132

Ögel, K. (2010). Sigara, alkol ve madde kullanım bozuklukları: Tanı, tedavi ve önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları.

Petry, N. M. (2001). Substance abuse, pathological gambling and impulsiveness. Drug Alcohol Depend, 63, 29-38. https://doi.org/10.1016/S0376-8716(00)00188-5

Petry, N. M. ve Kiluk, B. D. (2002). Suicidal ideation and suicide attempts in treatment-seeking pathological gamblers. The Journal of Nervous and Mental Disease, 190(7), 462.https://dx.doi.org/10.1097%2F01.NMD.0000022447.27689.96

Shaffer, H. J., Hall, M. N. ve Vander Bilt, J. (1999). Estimating the prevalence of disordered gambling behavior in the United States and Canada: a research synthesis. American Journal of Public Health, 89(9), 1369-1376. https://doi.org/10.2105/ajph.89.9.1369

Slutske, W. S., Eisen, S., True, W. R., Lyons, M. J., Goldberg, J. ve Tsuang, M. (2000). Common genetic vulnerability for pathological gambling and alcohol dependence in men. Archives of General Psychiatry, 57(7), 666-673. https://doi.org/10.1001/archpsyc.57.7.666

https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/kumar-bagimliligi

https://www.yedam.org.tr/kumar-bagimliligi

https://npistanbul.com/amatem/kumar-bagimliligi