İnternet Bağımlılığı

    İnternetin etkisi özellikle gençlerin hayatında yadsınamaz. Bu yüzden internette geçirilen zamanın artması artık şaşırtmamaktadır. Gençlik Riskli Davranışlar Anketine göre ergenlerin %41.3’ü okul günlerinde okul harici zamanlarını online olarak 3 saatten fazla harcamaktadırlar (Kann ve ark., 2014).  Günümüzde özellikle çok kişiyle oynanan çevrimiçi oyunlar popüler hale gelmiştir (Kuss ve ark., 2012). Genel internet kullanımı arttıkça sorunlu internet kullanımı klinik olarak endişeli durum haline gelmiştir. Uyku, ruh hali ve kişilerarası ilişkilerle ilgili sorunlar gibi aşırı internet kullanımının olumsuz sonuçlarını vurgulayan birçok rapor bulunmaktadır (Choi ve ark., 2009; Christakis ve Moreno, 2009; Young, 1998). Örneğin bazı Asya ülkelerinde internet bağımlılığı önemli bir halk sorunu haline gelmiştir (Stewart, 2010). Bu sorun internette oyun oynama bozukluğu, aşırı internet kullanımı, kompülsif internet kullanımı, sorunlu internet kullanımı ve patolojik internet kullanımı gibi farklı ifadelerle belirtilmiştir (Jorgenson ve ark., 2016).

İnternet Bağımlılığı Nedir?

    Sorunlu internet kullanımı veya bağımlılığı, internet kullanımıyla ilgili olarak bozulmaya veya sıkıntıya yol açan aşırı veya kötü kontrol edilen meşguliyet, dürtüler veya davranışlar ile belirtilir (Weinstein ve Lejoyeux, 2010). Bu durum, popüler medyada ve araştırmacılar arasında oldukça ilgi gördü ve bu ilgi bilgisayar kullanımına ve internet erişimine paralel olarak gerçekleşti (Shaw ve Black, 2008). İnternet bağımlılığının en az 3 alt tipi olduğu görülmektedir: aşırı oyun oynama, cinsel meşguliyetler (siberseks) ve e-posta/mesajlaşma. İnternet bağımlısı kişiler interneti uzun süre kullanabilirler, kendilerini diğer sosyal iletişim biçimlerinden izole edebilirler ve daha yaygın yaşam olaylarından ziyade yalnızca internete odaklanabilirler. Örneğin, İtalyan ergenlerden oluşan bir örneklemde ergenlerin %36.7’sinde sorunlu internet kullanımı belirtileri görülmüştür. Haftada saatlerce internet kullanımı, çoğunlukla işlevsel olmayan başa çıkma stratejileri ve interneti sorunlu kullanmayan kişilere göre daha kötü kişilerarası ilişkiler bu belirtiler arasında yer almıştır (Milan ve ark., 2009). Bazı araştırmacılar ise, internet bağımlılığının kendinden kaçma ihtiyacıyla açıklanabileceğini ve bu durumun da internette aşırı oyun oynama ile açıklanabileceğini öne sürmüştür (Kwon ve ark., 2009).

    Bazı davranışlar, kısa vadeli ödüller veya yükselişler üretebilir. Bu durum, olumsuz sonuçlara rağmen davranış üzerindeki kontrolün azalmasına yol açtığında davranışın kendisi psikoaktif bir maddeden ziyade bağımlılığın kaynağı haline gelebilir (Grant ve ark., 2010; Holden, 2010). Patolojik kumar, en iyi karakterize edilen davranışsal bağımlılıktır (Clark ve Limbrick-Olfield, 2013; Potenza, 2006) ve DSM-5’te madde ile ilişkili bozukluklar ve bağımlılık bozuklukları altında ilk kez yer almıştır (American Psychiatric Association, 2013).  Buna benzer kısa vadeli ödüller üretebilecek davranışlar arasında kompülsif satın alma, cinsel bağımlılık ve aşırı internet kullanımı yer almaktadır (Brezing ve ark., 2010; Grant ve ark., 2010; Robbins ve Clark, 2015). Artan kanıtlara göre, sorunlu internet kullanımının davranışsal bir bağımlılık olarak kavramsallaştırılması gerekmektedir (Aboujaoude, 2010; Spada, 2014). İnternette oyun oynama bozukluğu, DSM-5’te gelecekte bir araştırma alanı olarak tanımlanmıştır ve davranışsal bağımlılık olarak patolojik kumara katılma olasılığı en yüksek olan adaydır (American Psychiatric Association, 2013).

İnternet Bağımlılığı Belirtileri?

    Araştırmacılar, genel olarak internet kullanımı ve özellikle video oyunları dahil olmak üzere teknolojinin aşırı kullanımından kaynaklanan sorunlarla giderek daha fazla ilgilenmektedir. Şu anda da bu sorunların zihinsel bozukluk olarak sınıflandırılıp sınıflandırılamayacağı konusunda tartışmalar devam etmektedir (Zajac ve ark., 2017). Aşırı video oyunu kullanımı durumunda internette oyun oynama bozukluğu, DSM-5’te gelecekte bir araştırma alanı olarak belirtilmiştir. İnternette oyun oynama bozukluğu için önerilen dokuz belirti madde kullanımı ve kumar bozukluğuna benzerdir: Meşgul olma, içe kapanma, tahammül, isteğe rağmen azaltamama ya da durduramama, oyun lehine diğer faaliyetlerden vazgeçme, önemli sorunlara rağmen oyun oynamaya devam etme, kandırma, oyun oynama miktarını gizleme, olumsuz ruh hallerinden kaçmak için oyun oynama ve oyun oynadığı için ilişki kurmayı veya eğitim, kariyer gibi fırsatları riske atma veya kaybetme (American Psychiatric Association, 2013).

    Olumsuz sonuçlara rağmen kompülsif kullanım, tahammül, içe kapanma, azalmış kontrol şu anda DSM-5’te bağımlılık bozukluklarını tanımlamaktadır (American Psychiatric Association, 2013). Bu bağımlılık tanımına uygun olarak internet bağımlılığının birkaç özelliği bulunmaktadır (Jorgenson ve ark., 2016):

- İnternetle meşgul olmak. Haftada 20 saatten fazla uzun süreli internet kullanımı ile bağıntılıdır (Ko ve ark., 2005; Ko ve ark., 2009; Young, 1998).

- İlk başta amaçlanan süreden daha fazla zaman harcamak ve tatminin sağlanması için daha fazla zamana ihtiyaç duymaktır. Bu da tahammülün fazlalığını gösterir.

- Bazı ergenlerde internet kullanımına sınırlar getirildiğinde içe kapanmayla tutarlı duygu durum değişimleri (aşırı uyarılma hali, sinirlilik, depresyon) görülebilir.

- İnternette harcanan süreyi yönetmek zorlaşır (kontörlün azalması).

    Bununla birlikte, aşırı internet kullanımının bir sonucu olarak işlevsel bozukluk veya olumsuz sonuçlara dair kanıt bulunmalıdır. Normaldeki zorunluluklar ihmal edilir. Genellikle bu, gündüz aşırı uyku hali (Choi ve ark., 2009) okul veya işten kaçma, kötüleşen depresyon, sosyal izolasyon, aile çatışması ve uyku yoksunluğu ile kendini göstermektedir (Aboujaoude, 2010; Young, 1998; Weinstein ve Lejoyeux, 2010). İnternette geçirilen zamanın yiyecek ve su tüketimini engellemesi veya hijyenin ihmal edilmesi oldukça endişe vericidir. Ayrıca internet bağımlılığının bir sonucu olarak el ve bilek ağrısı veya göz ve sırt yorgunluğu da görülebilir (Young, 1998). 

İnternet Bağımlılığı Türleri?

- Online ilişki / Online sosyalleşme (facebook, twitter, tanışma siteleri, vb.) bağımlılığı

- Online kompülsiyonlar (kumar siteleri, alışveriş siteleri)

- Online seks (seks chatleri, porno siteler, vb.) bağımlılığı

- Bilgi yüklemesi (durdurulamayan sörf yapma ya da veritabanı arama)

- Online oyun bağımlılığı

    İnternet herkese, ilgi alanlarına dair sınırsız bilgi edinme ve paylaşım imkânı sunar. Yukarıda belirtilen alanlarda da internet kullanımı gerekli ve keyifli olabilecekken, temel ihtiyaçların ve dış dünyanın önüne geçtiğinde sorun/bağımlılık olarak tanımlanır.

İnternet Bağımlılığı ve Psikolojik Müdahaleler

    İnternet bağımlılığı için gerekli müdahaleler, madde kullanım bozuklukları için gerekli müdahalelere ve stratejilere dayanmaktadır. Psikososyal yaklaşımlar, çok az farmakolojik müdahale çalışması ile birleştirilir. Bilişsel davranışçı terapi alan 114 birey üzerine yapılan bir çalışmanın ilk sonuçları, çoğu danışanın sekizinci seansta şikayetlerini yönetebildiğini ve altı aylık takipte belirtilerin yönetilebildiğini göstermiştir (Young, 2007). İnternet bağımlılığı için kanıta dayalı herhangi bir psikolojik müdahale yöntemi yoktur. Ancak bilişsel-davranışçı terapi ve psikososyal desteğin yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Bazı durumlarda ise bilgisayar kullanımı ve internet erişiminin kendi kendine yasaklanması gerekli görülmektedir (Shaw ve Black, 2008).

İnternet Bağımlılığı ile Baş Etmek İçin Öneriler?

• Bir probleminiz varsa bunu kabul edin. Bağımlıların çoğu problemlerini inkar ederler. Bir alkoliğin bağımlı olmadığında ve istediğinde bırakabileceğinde ısrar edişini düşünün ve kendinizi tartın.

• Rutininizi değiştirin. Örneğin eve girdiğinizde ilk yaptığınız şey bilgisayarı açmaksa, haftanın bir günü ile başlayıp bu alışkanlığı kırmaya çalışın; bilgisayarı açmadan önce yarım saat başka bir şey yapın.

• Gündelik yaşamınızı zenginleştirin. Kulüplere ve diğer kampüs aktivitelerine katılın. Spor yapın. “Offline” olarak keyif alabileceğiniz aktivitelere her gün mutlaka vakit ayırın.

• Dersteyken, arkadaşlarınızla sohbet ediyorken ya da başka bir işle meşgulken telefonunuzu konuşmak dışında elinizde tutmamayı alışkanlık haline getirin. Bazen sıkılsanız bile, bu sıkıntıyı telefonda oyun oynamak ya da facebook sayfanıza bakmak dışındaki yollarla gidermeye çalışın.

• Kendinize birkaç saat internete girmediğinizde çok önemli bir şey kaçırmayacağınızı, ancak internette çok zaman geçirdiğinizde dış dünyayı kaçırabileceğinizi hatırlatın.

• İnternetteki her şey siz ne zaman baksanız orada duruyor olacak, ancak yaşam akıp gidecek.

• İnternetin hayatınızda niye bu kadar önemli hale geldiğini düşünün. Yaptıklarınızın ne kadarı gerekli ne kadarı eğlenceli ne kadarı olmasa da olur şeyler? İnternette yaptıklarınız üzüntü, boşluk ve güvensizlikle baş etmenin bir yolu mu, yalnızlıktan mı koruyor, evdeki sorunlardan sıyrılmanızı mı sağlıyor? Bu soruları yanıtladıktan sonra internetin sizin için bir baş etme yöntemi haline geldiğini düşünüyorsanız, alternatif baş etme yöntemlerini değerlendirin.

• Fiziksel şikayetleriniz ve gündelik yaşamınızdaki bozulmalar artıyorsa ya da kendi kendinize bir çözüm yolu bulmakta zorlanıyorsanız, bir uzmandan yardım almayı düşünebilirsiniz.






KAYNAKLAR

Aboujaoude, E. (2010). Problematic Internet use: an overview. World Psychiatry, 9(2), 85. https://dx.doi.org/10.1002%2Fj.2051-5545.2010.tb00278.x

American Psychiatric Association. (2013). Internet Gaming Disorder. Diagnostic and statistical manual of mental disorders içinde (5. Bs., s. 795-798). American Psychiatric Publishing.

Brezing, C., Derevensky, J. L. ve Potenza, M. N. (2010). Non–substance-addictive behaviors in youth: pathological gambling and problematic internet use. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 19(3), 625-641. https://doi.org/10.1016/j.chc.2010.03.012

Choi, K., Son, H., Park, M., Han, J., Kim, K., Lee, B. ve Gwak, H. (2009). Internet overuse and excessive daytime sleepiness in adolescents. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 63(4), 455-462. https://doi.org/10.1111/j.1440-1819.2009.01925.x

Christakis, D. A. ve Moreno, M. A. (2009). Trapped in the net: will internet addiction become a 21st-century epidemic?. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 163(10), 959-960. https://doi.org/10.1001/archpediatrics.2009.162

Clark, L. ve Limbrick-Oldfield, E. H. (2013). Disordered gambling: a behavioral addiction. Current Opinion in Neurobiology, 23(4), 655-659. https://doi.org/10.1016/j.conb.2013.01.004

Grant, J. E., Potenza, M. N., Weinstein, A. ve Gorelick, D. A. (2010). Introduction to behavioral addictions. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 36(5), 233-241. https://doi.org/10.3109/00952990.2010.491884

Holden, C. (2010). Behavioral addictions debut in proposed DSM-V. Science 2010, 327 (5968), 935. https://doi.org/10.1126/science.327.5968.935

Jorgenson, A. G., Hsiao, R. C. J. ve Yen, C. F. (2016). Internet addiction and other behavioral addictions. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 25(3), 509-520. https://doi.org/10.1016/j.chc.2016.03.004

Kann, L., Kinchen, S., Shanklin, S. L., Flint, K. H., Hawkins, J., Harris, W. A., Lowry, R., Olsen, E.O., McManus, T., Chyen, D., Whittle, L., Taylor, E., Demissie, Z., Brener, N., Thornton, J., Moore, J. ve Zaza, S. (2014). Youth risk behavior surveillance—United States, 2013. Morbidity and Mortality Weekly Report: Surveillance Summaries, 63(4), 1-168.

Ko, C. H., Yen, J. Y., Chen, C. C., Chen, S. H. ve Yen, C. F. (2005). Proposed diagnostic criteria of Internet addiction for adolescents. The Journal of Nervous and Mental Disease, 193(11), 728-733. https://doi.org/10.1097/01.nmd.0000185891.13719.54

Ko, C. H., Yen, J. Y., Chen, S. H., Yang, M. J., Lin, H. C. ve Yen, C. F. (2009). Proposed diagnostic criteria and the screening and diagnosing tool of Internet addiction in college students. Comprehensive Psychiatry, 50(4), 378-384. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2007.05.019

Kuss, D. J., Louws, J. ve Wiers, R. W. (2012). Online gaming addiction? Motives predict addictive play behavior in massively multiplayer online role-playing games. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(9), 480-485. https://doi.org/10.1089/cyber.2012.0034

Kwon, J. H., Chung, C. S. ve Lee, J. (2009). The effects of escape from self and interpersonal relationship on the pathological use of Internet games. Community Mental Health Journal, 47(1), 113-121. https://doi.org/10.1007/s10597-009-9236-1

Milani, L., Osualdella, D. ve Di Blasio, P. (2009). Quality of interpersonal relationships and problematic Internet use in adolescence. CyberPsychology & Behavior, 12(6), 681-684. https://doi.org/10.1089/cpb.2009.0071

Potenza, M. N. (2006). Should addictive disorders include non‐substance‐related conditions?. Addiction, 101, 142-151. https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.2006.01591.x

Robbins, T. W. ve Clark, L. (2015). Behavioral addictions. Current Opinion in Neurobiology, 30, 66-72. https://doi.org/10.1016/j.conb.2014.09.005

Shaw, M. ve Black, D. W. (2008). Internet addiction. CNS Drugs, 22(5), 353-365. https://doi.org/10.2165/00023210-200822050-00001

Spada, M. M. (2014). An overview of problematic Internet use. Addictive Behaviors, 39(1), 3-6. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2013.09.007

Stewart, C. S. (2010). Obsessed with the Internet: A tale from China. Wired Magazine.

Weinstein, A. ve Lejoyeux, M. (2010). Internet addiction or excessive internet use. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 36(5), 277-283. https://doi.org/10.3109/00952990.2010.491880

Young, K. S. (1998). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cyber Psychology & Behavior, 1(3), 237–244.  http://dx.doi.org/10.1089/cpb.1998.1.237

Young, K. S. (2007). Cognitive behavior therapy with Internet addicts: treatment outcomes and implications. Cyberpsychology & Behavior, 10(5), 671-679. https://doi.org/10.1089/cpb.2007.9971

Zajac, K., Ginley, M. K., Chang, R. ve Petry, N. M. (2017). Treatments for Internet gaming disorder and Internet addiction: A systematic review. Psychology of Addictive Behaviors, 31(8), 979. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/adb0000315